Nado na vila de Rábade no ano 1946, Docampo é unha ilustre figura dentro da literatura en lingua galega, que desempeñou durante a súa longa traxectoria profesional un gran número de oficios como poden ser o de docente, actor, contacontos ou director de teatro, entre outros. Conta no seu haber cun bo abano de obras de recoñecida sona como poden ser O misterio das badaladas (1986), Cun ollo aberto e outro sen cerrar (1986) ou Cando petan na porta pola noite (1994); unha labor creadora pola que gañou diferentes recoñecementos en forma de premios literarios entre os que se atopan o Premio “Rañolas” (1994), o “Premio Nacional de Literatura Infantil y Juvenil” (1995) ou "The White Ravens" da Jugend Bibliotek de Munich (1997 e 2005).
Polo que respecta á conferencia, o autor apoiouse en varias anécdotas nas que se baseaban as súas experiencias vitais acerca da capital importancia que posuía e posúe a oralidade como forma de transmisión de diferentes coñecementos e crenzas; unha actividade que perdeu presenza por mor da aparición das novas tecnoloxías e das novas formas de comunicación, as cales non soamente influíron na xuventude senón tamén nas persoas maiores, que se viron fortemente atraídas por estes avances tecnolóxicos, sobretodo polo televisor, deixando de lado a súa labor de fistores (narradores) de historias ás novas xeracións. Como o propio Docampo sentenciou: “Calaron as voces da familia”; “Nunca tan comunicado estivo o ser humano nin tan illado se atopou”.
Por outra banda, no tocante ao que literatura infantil e xuvenil se refire, esta pode cumprir a mesma función que a transmisión oral, coa diferenza de que ao estar en formato físico pasa a ser perdurable no tempo. Neste tipo de transmisión, é de suma importancia o papel do profesorado, posto que estes profesionais da docencia teñen que posuír a característica de ser uns excelentes lectores literarios para poder así seleccionar dunha forma idónea o canon de obras que conformarán a biblioteca das súas aulas ou do seu centro, se lles correspondese tal función, sen deixarse levar en ningún momento por modas ou por series literarias que na maioría dos casos carecen de todo elemento que define a unha obra destinada a educar para a sabedoría ou para a felicidade dos seus lectores. Esta importancia que posúe a literatura para a formación da xuventude é algo que Docampo quixo facer patente coas seguintes palabras:
“Os contos axúdannos a medrar, conteñen toda a sabedoría, axudan a construír o noso interior, ata o punto de saber como somos polo que lemos. Ensínannos a formar un pensamento, a transgredir, a crear o noso propio eu, a ter en conta aos demais, axúdannos a escoitar, a crear en nós a necesidade de buscar todo o que nos espellos se reflicte”.
Ademais da importancia atribuída por parte de Docampo tanto á oralidade como á literatura, tamén fixo mención ao fenómeno de desligazón por parte das familias nesta tarefa de formación de lectores literarios, deixando que fose a escola a única encargada de realizar tal función. Na nosa opinión, esta actividade non debería limitarse soamente ao ámbito escolar, senón que dende a familia, como primeiro axente socializador co que teñen contacto os pequenos e pequenas na súa vida, e dende a comunidade educativa ao completo, se lles debería ensinar a valorar a potencialidade intrínseca das historias que aparecen reflectidas tanto nas diferentes obras literarias como nas que lles poidan achegar de forma oral os diferentes individuos presentes na súa contorna máis próxima.
Unha vez rematada esta breve análise dos puntos que nos pareceron máis significativos da conferencia, parécenos interesante salientar que, ao noso ver, o coloquio de Docampo foi moi suxestivo polo feito de presentar as palabras como xeradoras e propagadoras dos camiños da lectura e ao transmitirnos ese arrolo seu polas mesmas, xa que logo, fixo chegarnos e sentir esa fascinación polas palabras; de igual xeito, moitas das que el empregou na intervención que fixo convertéronse en perdurables no noso recordo, xa fose pola súa sonoridade ou pola súa pertinencia.
Xa que estamos a falar desas palabras orais, vivas e perdurables na nosa cabeza e corazón, gustaríanos compartir con todos e todas vós unha canción que a moitos dos membros do noso grupo de traballo nos cantaban os nosos avós e avoas cando éramos cativos e que, sen dúbida, a máis de un lle soará; a citada canción é a de “Mambrú se fue a la guerra” e di así:
Mambrú se fue a la guerra, ¡qué dolor, qué dolor, qué pena! Mambrú se fue a la guerra, no sé cuando vendrá. Do-re-mi, do-re-fa, no sé cuando vendrá.
Si vendrá por la Pascua, ¡qué dolor, qué dolor, qué gracia! Si vendrá por la Pascua, o por la Trinidad. Do-re-mi, do-re-fa, o por la Trinidad.
La Trinidad se pasa, ¡qué dolor, qué dolor, qué guasa! La Trinidad se pasa, Mambrú no viene ya. Do-re-mi, do-re-fa, Mambrú no viene ya.
Por allí viene un paje, ¡qué dolor, qué dolor, qué traje! Por allí viene un paje, ¿qué noticias traerá? Do-re-mi, do-re-fa, ¿qué noticias traerá?
Las noticias que traigo, ¡del dolor, del dolor me caigo! Las noticias que traigo son tristes de contar. Do-re-mi, do-re-fa, son tristes de contar.
Que Mambrú ya se ha muerto, ¡qué dolor, qué dolor, qué entuerto! Que Mambrú ya se ha muerto, lo llevan a enterrar. Do-re-mi, do-re-fa, lo llevan a enterrar.
En caja de terciopelo, ¡qué dolor, qué dolor, qué duelo! En caja de terciopelo, y tapa de cristal. Do-re-mi, do-re-fa, y tapa de cristal.
Y detrás de la tumba, ¡qué dolor, qué dolor, qué turba! Y detrás de la tumba, tres pajaritos van. Do-re-mi, do-re-fa, tres pajaritos van.
Cantando el pío-pío, ¡qué dolor, qué dolor, que trío! Cantando el pío-pío, cantando el pio-pá. Do-re-mi, do-re-fa, cantando el pío-pá.
Por último, só nos resta expoñer, a modo de conclusión, que son moitas e moi valiosas as achegas que a a oralidade e a literatura lles proporcionan aos nenos e ás nenas: transmisión dun xeito de estar no mundo (tradición cultural); interacción co contorno e coas persoas que lles comunican e len (contar e ler son intercambios que implican emotividade recíproca: amamos a imaxe de quen nos fala e tamén de quen nos escoita); cultivo dos sentimentos estéticos, alimento da fantasía e acrecentamento da imaxinación e a creatividade; acentuación do espírito crítico; ampliación dos intereses persoais... En definitiva, resultan esenciais para a formación intelectual da infancia.
Webgrafía:
http://bvg.udc.es/ficha_autor.jsp?id=XabPuent1&alias=&solapa=biografia
http://conectandolecturas.org/autores/xavier-puente-do-campo/
http://galegos.galiciadigital.com/es/xabier-puente-docampo
http://xabier-docampo.net/blog/29_blog.php
Corbelle Blanco, Héctor
Corredoira Ramos, Patricia
Díaz Rodríguez, Pablo
Modia Vázquez, Rocío
Seijas Zamora, Laura
